Gmina Błażowa położona jest w centralnym obszarze Pogórza Dynowskiego, na wysokości 230 - 440 m n.p.m., wzdłuż dolin rzek: Strug i Ryjak. W skład Gminy wchodzi Miasto Błażowa i następujące wsie sołeckie: Białka, Błażowa Dolna, Błażowa Górna, Futoma, Kąkolówka, Kąkolówka - Ujazdy, Lecka, Nowy Borek i Piątkowa. Miasto Błażowa zajmuje 4 km2 powierzchni i liczy 2,1 tys. mieszkańców.

Rynek i architektura miejska

Miasto Błażowa powstało przypuszczalnie w okresie wczesnego średniowiecza. Do dnia dzisiejszego zachowało się kilkanaście starych domów typowych dla miasteczek dawnej Galicji oraz ratusz wybudowany w 1900 r. W centrum rynku znajduje się też pomnik Króla Wł. Jagiełły.

Zabytki sakralne

- Kościół parafialny pw. św. Marcina w Błażowej, pierwotnie drewniany. W związku z pełnioną przez niego funkcją obronną otoczony był przekopem do rzeki Ryjak. Wskutek jej częstych wylewów uległ zniszczeniu i około 1822 r. został rozebrany. Drugi kościół był w części murowany. Postawiono go w 1822 r. na wzgórzu, na którym stoi obecna świątynia. W latach 1896 - 1900 wzniesiono trzeci kościół według planów Jana Sasa - Zubrzyckiego. W jego wnętrzu znajdują się, m. in.: obraz Chrystusa Bolesnego najprawdopodobniej z końca XVIII w., barokowy krucyfiks oraz kociołek cynowy z XVIII w.

- Kościół parafialny pw. św. Leonarda, Walentego i Michała Archanioła w Futomie, wzniesiony w latach 1910 - 1912 na miejscu starego. Nowy, murowany był konsekrowany w 1922 r. Wewnątrz zostały umieszczone elementy wyposażenia ze starego kościoła. Poniżej świątyni stoi kapliczka upamiętniająca tę budowę.

- Kaplica cmentarna w Błażowej wzniesiona w 1904 r. w miejscu poprzedniej. Utrzymana jest w stylu neogotyckim.

Zabytki kultury materialnej

- Dwór w Błażowej wybudowany na przełomie XVIII oraz XIX w. Po przebudowie w 1977 r. został zniekształcony. Był to budynek drewniany, o mniejszym obrysie niż obecnie, z piwnicami wykonanymi z kamienia. Dwór znajduje się w otoczeniu zabytkowego parku.

- Plebania z 1910 r. w Błażowej.

Pomniki

- Pomnik Króla Władysława Jagiełły w Błażowej, wzniesiony w 1910 r. z okazji 500. rocznicy bitwy pod Grunwaldem.

Osobliwości przyrodnicze

- Skała magmowa „Błędny kamień” w Kąkolówce uznana za pomnik przyrody. Zwana jest także „Diablim kamieniem”. Swym kształtem przypomina koło o średnicy 5 m. Jest najprawdopodobniej pochodzenia wulkanicznego. Na terenie Kąkolówki, przy drodze Błażowa – Ujazdy, rośnie buk pospolity „Miłosz” o obwodzie 364 cm.

Podania i legendy

- Z „Błędnym Kamieniem” wiąże się legenda o diable niosącym głaz po to, by zniszczyć zamek w Odrzykoniu. Z woli Boga głaz ten stał się tak ciężki, iż diabeł musiał go wcześniej upuścić. Najstarsi mieszkańcy Gminy twierdzą, że sięgał niegdyś ponad las, a rozkruszyli go Niemcy, którzy podczas okupacji używali go do budowy drogi w Ujazdach. Kamień ten sprawia podobno, że ludzie błądzą po okolicznych lasach. Jedna z legend mówi, że kamień zapada się w ziemię – wraca na swoje miejsce do piekła.

Ciekawostka

- Na terenie gminy rozciągają się wzniesienia pasma „Wilcze”. Jego widokowy szczyt (506 m n.p.m.) był ulubionym miejscem poety Juliana Przybosia. W swoich wierszach wzniesienie to nazywał „Patrą”. Poeta pragnął być pochowany na szczycie tej góry. Doskonały punkt widokowy stanowi także graniczna wysokość pasma „Wilcze” w okolicach wsi Lecka (448 m n.p.m.). Przy dobrej pogodzie można dostrzec z niego Cergową oraz pasmo Bukowicy w Beskidzie Niskim.

Placówki muzealne

- Muzeum Społeczne Ziemi Błażowskiej

- Prywatne Muzeum Augustyna Rybki w Błażowej

Witaj na nieoficjalnej stronie gminy Błażowa, miejscowości położonej w powiecie rzeszowskim w woj. podkarpackim. Dowiesz się tutaj nieco o naszej gminie oraz miejscowościach do niej należących.

Jeżeli chcesz współtworzyć stronę zachęcamy do założenia konta na stronie lub zalogowania się na konto redaktor z hasłem redaktor. Jeżeli się zalogujesz będziesz mógł dodawać do strony artykuły (będą one widoczne dopiero po akceptacji administratora).

Wieś położona jest 10 km na północny zachód od Dynowa, obecnie należy do gminy Błażowa. W średniowieczu należała do distr. sanoc., potem do ziemi sanockiej. 
0 istnieniu Piątkowej świadczą liczne dokumenty z XV i XVI w. (1432 r.; 1448 r.; 1525 r.; 1535 r.; 1554 r.). 
Piątkowa, jak i inne wsie położone w sąsiedztwie Błażowej i należące do włości dynowskiej, była własnością prywatną. W XV i XVI w. należała do spokrewnionych ze sobą rodów Kmitów, Denowskich i Rzeszowskich. 
Źródła historyczne dotyczące dziejów Piątkowej w XVII i XVIII w. są niestety skąpe. Najprawdopodobniej wraz z całą włością błażowską stała się własnością Stefana Tekely, Węgra z pochodzenia, który otrzymał ją od króla Władysława IV, który wkrótce cofnął to nadanie i w 1645 r. przekazał ją "iure caduco" Franciszkowi Wesselenyi, hrabiemu na Tęczynie i dziedzicowi na Gdowie. Na początku XVIII w. (przed 1706 r.) dobra błażowskie kupił od Fr. Wesselenyi Hieronim Augustyn Lubomirski. Po jego śmierci dobra zostały podzielone między synów. Po 1726 r. Błażową i okolice (więc zapewne i Piątkówą) przejął Aleksander Jakub Lubomirski. Ponieważ nie miał synów, jego dobra odziedziczyła córka - Fryderyka Konstancja Lubomirska. W 1785 r. część klucza błażowskiego sprzedała siostrze - Karolinie Henryce i jej mężowi (Karol Jerzy Flemming). Prawdopodobnie w tej sprzedanej części znajdowała się i Piątkowa, gdyż od ostatnich przedstawicieli rodu Flemmingów nabył ich dobra Wincenty Skrzyński, a w skorowidzach miejscowości z 2 pot. XIX w. jako właściciele Piątkowej figurują właśnie Skrzyńscy. 
W porównaniu z innymi wsiami włości błażowskiej Piątkowa była wsią raczej małą. Folwark natomiast był duży w stosunku do wielkości wsi. W połowie XIX w. zabudowa wsi była w całości drewniana. Był tam wtedy folwark, karczma nad potokiem Piątkówka, liczne kapliczki i krzyże przydrożne. Pod koniec XIX w. w Piątkowej powstała murowana kaplica mszalna przy głównej drodze. W 1911 r. wzniesiono murowaną szkołę. W 1912 r. wzniesiono dużą murowaną kaplicę na szczycie wzniesienia oddzielającego Piątkową od Futomy. 
Początkowo (XV w.) Piątkowa należała do parafii Błażowa, później do parafii Futoma. Dopiero po 1972 r. erygowano tu parafię, wtedy też (1973 r.) poświęcono nowo wybudowany kościół p.w. Matki Boskiej Królowej Polski. 
Systematycznie wzrastała liczba ludności wsi: 755 - 1870 r.; 860 - 1880 r.

Zabytki: 

Kaplica mszalna 
Wzniesiono ją przy głównej drodze w centrum wsi, pod koniec XIX w. Murowana, potynkowana. W środku znajduje się ołtarz. 
Kaplica 
Wybudowano ją na szczycie wzniesienia oddzielającego Piątkową od Futomy w 1912 r. Jest to duża, murow2 kaplica kryta dachówką. Po obu stronach drzwi znajdują się nieczytelne obecnie napisy. Po bokach kaplicy sną dwie lipy (80-100 lat).
Szkoła 
Wybudowana w 1911 r., murowana. 
We wsi zachowało się trochę starych drewnianych domów z lat 20. i 30. XX w.

Wieś położona jest 6 km na południowy wschód od Tyczyna, obecnie należy do gm. Błażowa. Przynależność administracyjna tej wsi w średniowieczu jest dość urozmaicona. Według źródeł historycznych w 1450 r. leżała "in terra Rus- sie", w 1458 r. klucz (districtus) tyczyński, w skład którego wchodzi Nowy Borek, należał do ziemi sanockiej. Natomiast z późniejszych dokumentów (1478, 1515, 1530) wynika przynależność Borku Nowego do ziemi przemyskiej. 
Nowy Borek był własnością prywatną, w XV i XVI w. należał do rodu Pileckich. Była to wieś dobrze zagospodarowana. W 1515 r. było tu 18 tanów, młyn i karczma z browarem. Były tu role sołtysie, czyli wieś lokowano na prawie niemieckim. Źródła historyczne z późniejszego okresu (XVII i XVIII w.) są skąpe. Wiadomo, że wieś uległa zniszczeniu podczas najazdu tatarskiego w 1672 r., spalone zostały m.in. 2 karczmy i młyn. Po 1683 r. powstał przysiółek koło wsi Nowy Borek, zwany w 1700 r. Wólką, a obecnie Wolą. 
W 1772 r. Nowy Borek należał do "hrabstwa tyczyńskiego", a w 1790 r. do dominium tyczyńskiego (które obejmowało 19 wsi). W 1821 r. istniała już filia parafii tyczyńskiej w Borku. Był tam też wówczas folwark plebański. 
W pot. XIX w. w Nowym Borku stał duży młyn wodny dwukołowy nad Ryjakiem, duży folwark w pobliżu młyna, folwark plebański (od strony Borku Starego), 3 karczmy oraz duża liczba kapliczek i krzyży przydrożnych. Zabudowa wsi była przeważnie drewniana. Była to wieś duża i dobrze zagospodarowana. W 1880 r. miała 1429 mieszkańców. W 2 pot. XIX w. właścicielem Nowego Borku był Maurycy Szymanowski (1855 r., 1872 r., 1880 r.), potem Helena baronowa Brunicka (1886 r.), a następnie Konstanty baron Brunicki (1905 r.). 
Przez kilka wieków Nowy Borek należał do parafii w Borku Starym.

Zabytki: 

Dawna karczma
Drewniany budynek (obecnie pełniący funkcje mieszkalne) wzniesiony został pod koniec XIX w. 
Kapliczka
Wzniesiona w pobliżu szosy Rzeszów-Błażowa, po prawej stronie. Ma kształt wysokiej kolumny, zwieńczonej figurą Matki Boskiej. Na cokole jest umieszczona tablica z napisem: "Odbudował Bank Parcelacyjny we Lwowie". 
We wsi zachowało się sporo domów drewnianych z 4 ćw. XIX w., końca XIX w., pocz. XX w. i lat 20. XX w. oraz całych zagród (dom, stodoła, stajnia) z tego samego okresu.

Według informacji źródłowej w 1462 r. należała do distr. sanoc., potem ziemi sanockiej. Początkowo obejmowała też teren obecnych wsi Białka i Lecka, o czym świadczą liczne dokumenty, m.in. dokument lokacyjny z 1429 r., w którym Piotr Lunak (Kmita) pozwala Stanisławowi Kąkolowi założyć tę wieś również po obu stronach potoku Biała (i potoku Denówka) - czyli na terenie obecnej wsi Białka. Kąkolówka, jak i inne wsie położone w sąsiedztwie Błażowej i należące do włości dynowskiej, była własnością prywatną. W XV i XVI w. należała do spokrewnionych ze sobą rodów Kmitów, Denowskich i Rzeszowskich. Skąpe są źródła dziejowe dotyczące historii Kąkolówki w XVII i XVIII w. 
Początkowo, tak jak i inne wsie włości błażowskiej, stała się własnością Stefana Tekely, Węgra z pochodzenia, który otrzymał ją od króla Władysława IV, który cofnął wkrótce to nadanie i w 1645 r. przekazał ją "iure caduco" Franciszkowi Wesselenyi, hrabiemu na Tęczynie i dziedzicowi na Gdowie. Na pocz. XVIII w. (przed 1706r.) dobra błażowskie kupił od Fr. Wesselenyi Hieronim Augustyn Lubomirski. Po jego śmierci dobra podzielone zostały między synów. Po 1726 r. Błażową i okolice (więc zapewne i Kąkolówkę) przejął Aleksander Jakub Lubomirski. Ponieważ nie miał synów, jego dobra odziedziczyła córka - Fryderyka Konstancja Lubomirska. W 1785 r. część klucza błażowskiego sprzedała siostrze - Karolinie Henryce i jej mężowi, którym był Karol Jerzy Flemming. W tej sprzedanej części znajdowała się Kąkolówka. Od ostatnich przedstawicieli rodu Flemmingów nabył ich dobra Wincenty Skrzyński. W rękach tej rodziny pozostały one do pocz. XX w. Z dokumentu lokacyjnego (1429) wynika, że wieś Kąkolówka była lokowana na prawie niemieckim i miała sołtysa. Dostarcza on też innych ważnych informacji: wieś ta miała powstać na tzw, "surowym korzeniu" z 20-letnią wolnizną i mieć 50 tanów. W 1453 r. wieś musiała być już dobrze zagospodarowana (świadczy o tym kwota zastawu). Niewiele wiadomo o rozwoju gospodarczym Kąkolówki w następnych wiekach. Więcej informacji pochodzi dopiero z XIX w. W 1851 r. w Kąkolówce był tartak wodny ( na potu- dniowym krańcu wsi), duży folwark, 3 karczmy położone nad Ryjakiem oraz kilka kapliczek i krzyży przydrożnych. W XIX w. (przed 1879r. ) wybudowano też murowaną kaplicę mszalną na brzegu Ryjaka. Kąkolówka od początku należała do parafii Błażowa. Parafia w Kąkolówce została erygowana dopiero w 1928 r. - wybudowano kościół drewniany p.w. św. Franciszka Serafickiego. W późniejszym czasie na miejscu starego - drewnianego kościoła wybudowano nowy - murowany, poświęcony w 1960 r. Systematycznie zwiększała się liczba ludności: 1803 - 1870 r.; 1896'- 1880 r.; 2680 - 1930 r.). W XIX w, była tu szkoła ludowa jednoklasowa (aż do lat 30. XX w.). We wsi było też 140 warsztatów tkackich (1881 r.); młyn wodny nad Ryjakiem (nie- daleko szkoły). W latach 20. XX w. wy- budowano leśniczówkę. 
Według przekazów ustnych w Kąkolówce - "na ćwierci" - stała kiedyś kaplica, w której odprawiane były msze święte - jednak obecnie trudno ustalić dokładnie, w którym miejscu stała i kiedy. 

Zabytki: 
Kaplica mszalna - Znajduje się na brzegu Ryjaka, na tyłach nowej szkoły, otoczona 4 starymi lipami (pomniki przyrody). Prawdopodobnie wzniesiona została w 2 pot. XIX w., na pewno przed 1879 r. Jest to murowana, prostokątna kaplica z dwukolumnowym portykiem od frontu. Posiada sklepienie pozorne, dach dwuspadowy zamknięty szczytami, kryty gontem. Na dachu jest wieżyczka na sygnaturkę o barokowym kształcie. Wewnątrz znajduje się klasycystyczny ołtarzyk ludowy i obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem z poł. XIX w. (możliwe, że w chwili obecnej przeniesiony do kościoła) 
Kościół parafialny Obecny kościół murowany, poświęcony w 1960 r., wzniesiony został na miejscu starego, drewnianego, wybudowanego w 1912 r. p. w. św. Franciszka Serafickiego. We wsi zachowało się bardzo dużo starych domów: najstarszy, murowano-drewniany z 1863 r.; drewniane (1872, 1875, 4 ćw. XIX w., koniec XIX w., 1900, 1904, 1905, 1908, 1912, 1916, 1920, lata 20-te XX w.) oraz całe zagrody - dom, stodoła, stajnia, piwnica i in. (pocz. XX w., 1912, lata 20-te XX w.) 
Leśniczówka - drewniana z lat 20. XX w.

Więcej artykułów…

SG209361.jpg